Πριν αγοράσετε φακό για τη μηχανή σας

Ο φακός συλλαμβάνει και αποτυπώνει στιγμές, γι’ αυτό είναι αναγκαίο αυτό που προβάλλει να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Συνεπώς, η ποιότητα του φακού
καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την ποιότητα των φωτογραφιών μας. Τα βασικά οπτικά στοιχεία που αποτελούν ένα φακό είναι το διάφραγμα, η εστιακή απόσταση και το βάθος πεδίου. Με βάση την εστιακή απόσταση, οι φακοί κατηγοριοποιούνται σε τηλεφακούς, κανονικούς φακούς και ευρυγώνιους φακούς. Με το διάφραγμα ρυθμίζεται το βάθος ευκρίνειας και η έκθεση της φωτογραφίας στο φως. Το βάθος πεδίου αφορά την ευκρίνεια κατά τη στιγμή της εστίασης, ενώ η προοπτική εξαρτάται από την απόσταση μεταξύ της φωτογραφικής μηχανής και του θέματος.

Εστιακή απόσταση
Η εστιακή απόσταση είναι η απόσταση σε χιλιοστά του οπτικού κέντρου του φακού από τη φωτοευαίσθητη επιφάνεια (CCD ή CMOS). Όσο μεγαλύτερη είναι η εστιακή απόσταση, τόσο μικρότερη είναι η οπτική γωνία και το τμήμα της εικόνας που απεικονίζεται στη φωτογραφία. Αντίστοιχα, όσο μικρότερη η απόσταση, τόσο μεγαλύτερη είναι η οπτική γωνία.

Οι φακοί διαχωρίζονται ανάλογα με την εστιακή τους απόσταση. Οι ευρυγώνιοι φακοί ενδείκνυνται για πανοραμικές λήψεις τοπίων. Συνεπώς, διαθέτουν μικρή εστιακή απόσταση κάτω των 50mm, συλλαμβάνουν μεγαλύτερο οπτικό πεδίο, αλλά εμφανίζουν τα θέματα μικρότερα. Ο κανονικός φακός έχει την ίδια οπτική του ανθρώπινου ματιού (50mm περίπου) και χρησιμοποιείται για καθημερινές φωτογραφίες. Οι τηλεφακοί
είναι κατάλληλοι για κοντινές λήψεις. Επομένως, έχουν μεγαλύτερες εστιακές αποστάσεις από 50 mm, δημιουργούν μεγεθυμένα είδωλα, αλλά απεικονίζουν μικρότερο οπτικό πεδίο.

Οι φακοί zoom έχουν μεταβλητές εστιακές αποστάσεις και αντικαθιστούν ένα εύρος
φακών σταθερής εστιακής απόστασης. Είναι η πιο δημοφιλής κατηγορία και σας απαλλάσσει από τη διαδικασία αλλαγής φακών. Ωστόσο, όσο «ζουμάρουμε» τόσο μικραίνει το διάφραγμα και αυτό τους καθιστά λιγότερο φωτεινούς και πιο αργούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι το οπτικό ζουμ δείχνει το πραγματικό θέμα, ενώ το ψηφιακό το μεγεθύνει, αυξάνοντας το μέγεθος των pixel.

Διάφραγμα
Το διάφραγμα χαρακτηρίζει το βαθμό ανοίγματος του φακού. Η ρύθμιση του διαφράγματος επηρεάζει τη διέλευση του φωτός και την ευκρίνεια της φωτογραφίας. Ο αριθμός διαφράγματος μας ενημερώνει για την ποσότητα του φωτός που προσπίπτει στον αισθητήρα CCD της ψηφιακής μηχανής. Όσο πιο μεγάλο είναι το διάφραγμα, τόσο περισσότερο φως μπορεί να περάσει μέσα από το φακό.

Οι τιμές του διαφράγματος ξεκινούν από μικρά νούμερα και όσο μικρότερη είναι η τιμή τόσο μεγαλύτερη είναι η φωτεινότητα. Ωστόσο, τα ανοιχτά διαφράγματα αυξάνουν τα σφάλματα. Οι μεγάλες τιμές αντικατοπτρίζουν το μικρότερο διάφραγμα και συνεπώς λιγότερη φωτεινότητα. Αντίθετα τα κλειστά διαφράγματα ελαττώνουν τα σφάλματα και αυξάνουν το βάθος πεδίου.

Βάθος πεδίου και προοπτική
Βάθος πεδίου είναι η περιοχή μπροστά και πίσω από το σημείο εστίασης, η οποία προβάλλεται με λιγότερη ευκρίνεια. Το βάθος πεδίου εξαρτάται από το διάφραγμα.
Όσο κλείνουμε το διάφραγμα, αυξάνει το βάθος πεδίου και μεγαλύτερο μέρος του θέματος έρχεται σε εστίαση. Προκειμένου να επιτευχθεί η ευκρίνεια σε όλο το θέμα, πρέπει να χρησιμοποιηθούν πολύ μικρά διαφράγματα (f/11, f/16 κλπ). Το βάθος
πεδίου καθορίζεται επίσης από την εστιακή απόσταση και την απόσταση του θέματος από εμάς.

Η προοπτική είναι αυτό που κάνει ένα μακρινό αντικείμενο να φαίνεται πιο μακριά από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Αντίστοιχα, ένα αντικείμενο που βρίσκεται σε πρώτο πλάνο το κάνει να φαίνεται πιο μεγάλο απ’ ό,τι είναι πραγματικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη «διογκωμένη» προοπτική του θέματος, όπως τη συλλαμβάνει ο φακός.

Ταχύτητα κλείστρου
Ο χρόνος κατά τον οποίο παραμένει ανοιχτό το κλείστρο για να περάσει το φως στον αισθητήρα ονομάζεται ταχύτητα κλείστρου. Ουσιαστικά, είναι ο χρόνος έκθεσης του αισθητήρα στο φως. Το κλείστρο μιας φωτογραφικής μηχανής ενεργοποιείται σε ποικίλες ταχύτητες, από μερικά δευτερόλεπτα (15sec, 8sec) έως κλάσματα. Χαμηλές ταχύτητες κλείστρου θεωρούνται οι τιμές από 1/60 του δευτερολέπτου και κάτω. Αντίθετα, μεγάλες ταχύτητες κλείστρου είναι όσες υπερβαίνουν το 1/500.

Όσο υψηλότερη ταχύτητα κλείστρου χρησιμοποιείται, τόσο μεγαλύτερη ευκρίνεια επιτυγχάνεται σε μια κινούμενη εικόνα.